Çiftçi Kulüp, bundan sonra yerel özellik taşıyan bize ait bazı ürünleri inceleyerek hem bunlarla ilgili bilgiler verecek, yerel özelliklerini anlatacak, hem de korunması gerekiyorsa bu konunun üzerinde ısrarla duracaktır.
Bu ürünlerden en önemlisi Sarı Ulak Zeytin’dir. Genel anlatımı ile Sarı Ulak, tamamen Tarsus kökenlidir. Çok kuvvetli bir ağaç yapısı olup geniş ve dağınık taç oluşturur. Meyvesi orta büyüklükte, memesizdir. Çekirdeği büyüktür. Yeşil sofralık olarak değerlendirilmektedir. Yeşil zeytin olarak diğer türler ile kıyaslanmayacak kadar lezzetlidir. Yağ oran ve kalitesi Avrupa’daki bir çok ünlü zeytinyağı markasından bile yüksektir.
Sarı Ulak aslında üretici gözünde bir efsanedir. Tartışmasız zeytinin kralıdır. Ağaç olarak olağanüstü verimli, yeşil zeytin olarak da muhteşem lezzetlidir. Hiçbir zeytin türü ile kıyaslanmayacak kadar önemlidir. Tarsuslu üretici Sarı Ulak dışında bir fidanı dikmeyi Sarı Ulak’a ihanet olarak görür.
Pazarcının gözdesi ve pazarın en pahalısıdır. Pazarda her ürünün üstünde Sarı Ulak yazsa da pazarcı Sarı Ulak’ın kıt olduğunu, Tarsus’a bile yetmediğini bilir.
Akdeniz zeytin varlığının % 6’sı Sarı Ulak olmakla birlikte, sorunları da bulunmaktadır. Öncelikle Tarsuslu Sarı Ulak’ı evinin önüne, ya da bağının kenarına çit bitkisi gibi dikmiştir. Kapama bahçe yok denecek kadar azdır. Bu durum özel bir bakım takvimi oluşturmasını engellemiştir. Ancak ağaç yapısının güçlü olması sebebiyle bakım yapılsa da, yapılmasa da ağacın belirli oranda zeytin verdiği görülmektedir. Periyodisite takip ettiği belirtilmekle birlikte iyi bir bakım yapıldığı taktirde her yıl ve düzenli olarak meyve verdiği görülmektedir.
Son yıllarda aleyhinde konuşanlar çoğalmıştır: Coğrafi tescilinin yapılmadığını ve ticari değerinin olmadığı ifade ediliyor. Çekirdiğinin büyük olduğu söyleniyor. Bir yıl ürün verip, bir yıl vermediği belirtiliyor. Ağacın güçlü ve büyük olması nedeniyle hasatta sorunlar yaşandığı da söylenenler arasında.
Bunlardan sadece birincisi doğrudur. Sarı Ulak gibi bir ürün bizim tarafımızdan tanıtılamamış, coğrafi işaret tescili yapılmamış ve uluslararası literatürde yer alma başarısı gösterememişse, bu da tanıtamayanların kabahatidir.
Sarı Ulak aleyhinde konuşanlar, kısmen başarılı olmuştur. Tarım il Müdürlükleri’nin de Gemlik Zeytini’ni ısrarla önermesi ve uygun fiyatlı fidanlar dağıtması bölgede çok sayıda Gemlik Türü zeytin dikilmesine neden olmuştur. Bunda Sarı Ulak fidan teminindeki güçlükler de etkili olmuştur. Piyasada satılan sertifikalı fidanların dahi Sarı Ulak türü olmama ihtimali yüksektir.
Hiç tartışmasız Gemlik Türü Zeytin de bölgeye uyum sağlamış ve iyi bakıldığı taktirde kalite yakalanmıştır. Ancak görülmüştür ki; ağaç bakım istemektedir ve özellikle Akdeniz Bölgesi gibi sıcaklığın yüksek olduğu bölgede su ihtiyacı yüksektir. Bu suretle de, düzenli bakım yapılmaması ve sulama ihtiyacının karşılanmaması halinde meyve küçük kalıyor.
Mevye büyümediği için de sofralık tür olarak değerlendirilemiyor. Bu nedenle, sızlanmalar had safhadadır.
Son söz; Sarı Ulak özel koruma altına alınmalıdır… Kapama bahçe kurmak isteyenler teşvik edilmelidir. Özel olarak sarı ulak üretim bölgeleri oluşturulmalıdır. Ona hakettiği değer verilmelidir.
