Narenciye fidanlarında fiyatlar ikiye katlayınca, istediğimiz kalitede fidan bulmakta zorlanınca, bunda bir hikmet vardır dedik ve sebebini araştırdık.
Mersin Davultepe de ve Hatay da Fidanköyde çok sayıda fidan üreticisi ile konuştuk. Duyduklarımız bizi adeta şaşkınlığa düşürdü.
Meğer narenciye fidanlarının yükselmesine Özbekistan sebep olmuş.
En büyük üretim bölgesi olan Mersin Davultepe’de, Hatay Fidanköy de ve ülkenin başka yerlerindeki Limon fidanlarının tamamına yakınını satın almışlar. Şu ana kadar aldıkları fidanların dörtyüzbin civarında olduğu söyleniyor. Bu rakam bir milyon’u bulacakmış. Üretimi yapılan limon fidanların tamamı tükendiği için şimdilerde mandalina fidanlarına yönelmişler.
Özbekistan’ın tarımsal faaliyetler için bir kıpırdanma içinde olduğunu, son yıllarda bu alanda ciddi yatırımların olduğunu biliyorduk. Ancak narenciye gibi ılıman bir iklim isteyen ürünün, karasal iklim süren, kurak bir ülke olan Özbekistan da, nasıl üretileceğini anlamakta zorlandık ve araştırdık. Özbekistan’ı bilen, tanıyan dostlarımızla konuştuk.
Vardığımız sonuç çok daha şaşırtıcıydı..
Bu işlerin mimarı Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev’di..
Şevket Mirziyoyev 2003 tarihinden beri Özbekistan’ın Başbakanıdır. 2016 yılında Devlet Başkanı İslam Kerimov’un ölümünden sonra Devlet Başkanı seçilmiştir. Makine Mühendisliği eğitimi almış, Taşkent Sulama ve Tarım Mekanizasyonu Enstitüsünden mezun olmuştur. Bu nedenle, tarım ve mekanizasyonu konusunda donanımlıdır. Bir süredir ülkede tarımsal reformlar konusunda ciddi yatırımlar yapmaktadır. Ülkenin dünyanın en önemli doğal gaz üreticisi ülkelerinden birisi olması nedeniyle, sera teknolojisine önemli yatırımlar yapılmıştır. Ülkede bolca bulunan doğal gaz ve sıcak su kaynakların bu seraların ısıtılmasında kullanılmış, örtü altı tarımsal üretimde çok önemli mesafeler kaydedilmiştir.
Bu başarıların ardında daha iddialı projeler hayata geçirilmiş ve bunun ilki olarak yine örtü altı ve seracılık yöntemi ile limon ve narenciye yetiştiriciliği girişimi başlatılmış ve ilk fidanlar ise toprakla buluşturulmuş.
Özbekistan zor bir projeyi hayata geçirmekte kararlı gibi görünüyor. Türkiye’nin muhtelif yerlerinden temin ettikleri fidanları Özbekistan’a taşımak ve seralarda üretim yapmak hayal gibi bir proje..
Bekleyip, sonuçları görmek ve olumlu yada olumsuz sonuçlarını değerlendirmek ise ilgililere düşüyor..
Bu arada fidancılardan öğrendiğimiz bir başka gerçek ise, fidan dikiminin sadece Özbekistan’da patlamadığıdır.
Ülkemizde de patlamış.
Şu anda fidancılarda Onmilyondan fazla zeytin fidanı, onun kat kat fazlası da diğer meyve fidanı var. Bu da Türkiye’nin tarla ziraatciliğinden çıktığını ve bahçe ziraatçiliğine hızla yöneldiğini gösteriyor.
Her şey ve iklim şartları yolunda giderse, Türkiye çalışkan çiftçisi ve üretilen bu miktar fidanlarla yakın zamanda zeytin ve zeytinyağı üretiminde İspanya ve İtalya’yı geçecek. Narenciye de en önemli üreticilerden birisi olacak.
Çiftçi üretiyor.
Ancak suyun kontrolü ve bu ürünlerin pazarlaması ise çok daha önemli ve bu görev çiftçi dışında başkalarına ait.
Bizden söylemesi..
