Gemlik izlenimleri ve Çukurova Zeytinciliği..

Yani, öylesine ciddiye alacaksın ki yaşamayı,

yetmişinde bile, mesela, zeytin dikeceksin,

hem de öyle çocuklara falan kalır diye değil,

ölmekten korktuğun halde ölüme inanmadığın için,

yaşamak yanı ağır bastığından.

Böyle demiş, büyük şair Nazım Hikmet..

Öyle de olmuş.. Özellikle bölgemizde, mevcut üretim modeli olan narenciyenin yanında zeytincilik de önemli bir tarımsal faaliyet olarak ön plana çıkmaya başladı. Bir yanda zeytin salamura tesisleri kurulurken, mevcut zeytinyağı sıkım fabrikaları makinelerini en son teknoloji ile değiştirdi. Eski tesislerin yanında yepyeni zeytinyağı sıkım tesisleri kuruldu. Ürün çeşitliliği artı. Artık bölgemizde de kaliteli zeytin, kaliteli zeytinyağı konuşulur oldu.

Ama bir sorun vardı.. Bölgemizin yerli türü, coğrafi işaretli Sarı Ulak  zeytini varken, özellikle Tarım Bakanlığının teşvikleri ve bir kısım üniversitelerin tavsiyeleri ile zeytin ağaçları cins değiştirmeye başladı.. Hızla Gemlik türü fidanlar kapama bahçelerde boy gösterdi. Ağaçlardaki hızlı gelişim, önceleri çiftçi de mutluluk tebessümleri oluştururken, ağaçlar büyüdükçe yoğun suya ihtiyaçları olduğu gözlendi. Sulanmadığı taktirde meyve boy yapmıyor, sıcaklarında etkisi ile erken olgunlaşıyor ve döküm yapıyordu. Üstelik dikilen Gemlik türü zeytin ağaçları, salamura tesisçiliğinden önce gelişince, üretici çiftçinin bu zeytinleri yağa vermekten başka çaresi  kalmadı.

Çiftçi şu anda, yeşil kurma zeytin mi kurmalı, salamura zeytinciliği mi geliştirmeli, yoksa yağlık zeytin mi üretmeli? üçgeni arasında gidip geliyor.

İşte bu nedenle, Çiftçi Kulübü olarak biz Gemlik türü zeytin’in anavatanı olan Gemlik’i ziyaret edelim ve Gemlik’te zeytincilik nasıl işleniyor, nasıl değerlendiriliyor görelim, izlenimlerimizi aktaralım istedik.

Zeytincilik aslında tüm Marmara’ya özgü ama, Gemlik türü zeytin, Gemlik’in coğrafi işaretli ürünü.. Bu nedenle Gemlik önemli..

Gemlik’e girerken, kesif bir zeytin kokusu hissediyorsunuz. Binlerce, onbinlerce ağaç ve üzerinde de zeytin toplayanları gözlemliyorsunuz. Zeytincilik yoğun emek ve teknoloji gerektiriyor. Bu kadar çok ağaçtan, ürünleri tek tek toplamayı, işleme tesislerine götürmeyi, paketlemeyi ve piyasaya sürmeyi nasıl başarıyorlar bazen hayretler içinde izliyorsunuz.

Hayretiniz bir süre sonra şaşkınlığa dönüşüyor. Gemlik’e girince de içinizi bir hüzün kaplıyor. Şaşırıyorsunuz! Gemlik’te zeytinle ilgili tek bir figür’e rastlamadık. Bu bölgede zeytin üretimi yapıldığını gösterir tek bir görsel çalışma yok. Yeme içme faaliyeti ile uğraşanların da kaliteli zeytin ve zeytinyağı tattırma gibi bir çabası yok. Zeytin tacirlerinin açtığı devasa tabelalı, sağa sola serpiştirilmiş zeytin ve yağı satış dükkanları da olmasa, Gemlik’te zeytin üretildiğini bile fark edemeyeceksiniz.

Benzeri ürünler üreten ülkeleri bir düşünün.. Eğer Gemlik, İtalya’da, Fransa’da, yada İspanya’da olsaydı, yetiştiği bölgenin yerel yöneticileri zeytinle yatar ve zeytinle kalkardı. Zeytin yetiştiriciliğinin geliştirilmesi için müzeler kurar, kent planlamasını üretim ve satış modellerine göre oluşturur, zeytin turizmi geliştirmek için büyük çabalar gösterirdi.

Maalesef böyle olmamış, bunca üretime rağmen, yıl içinde bir kez yapılan ve çoğu zamanda içinde çiftçinin olmadığı zeytin hasat şenlikleri dışında bir tanıtım faaliyeti yok gibi..

Gemlik’te bir çok yerde, zeytin sıkım ünitelerinin yanına kurulmuş, çeşitlendirilmiş zeytin ve yağlarının satıldığı dükkanlar oluşturulmuş.. Zeytinyağı alıcısı, anında sıkılmış zeytinyağı satın alabilirken, çeşitlendirilmiş ürünlerden de satın alabiliyor.

Gemlik’in her yerine dağılmış, binlerce depoda, binlerce tür üretim modeli geliştirilmiş ve bu model de uzmanlaşmışlar. Yeşil zeytin üreticisi sadece yeşil zeytin’le uğraşırken, siyah salamura üreticisi bu işin uzmanı olmuş. Yağ üreticisi de yağın.. Bu işler ayrı ayrı işler. Ayrı ayrı teknoloji, makine ve uzmanlık gerekir. Bu nedenle, herkes uzman olduğu işi yapsın diyorlar..

Bölgemizdeki zeytinciliği ve sorunlarını çok yakından bilip, takip ediyorlar. Haklı bir böbürlenmeleri var ki; Gemlik zeytini en iyi Gemlik’te olur.. Her ne kadar çok sayıda Gemlik türü zeytin diktiyseniz de, hem sofralık zeytinde, hem yağda bizdeki kaliteyi yakalamanız mümkün değil. Özellikle aşırı sıcaklar nedeniyle, yağda Zeytin Yönetmeliği Gıda Kodeksinde belirtilen değerleri yakalamanız imkansızdır diyorlar. Zeytinin anavatanı Akdeniz’dir. Aynı iklim koşullarına sahip Sicilya’da neden çok sayıda ödüllü zeytin olduğunu sorduğumuzda da, o zaman bölge iklimine uygun türler yetiştirin,  gemlik size uygun değil diyorlar.

Onlarında sorunları çok. Bu yıl beklenen verimliliğe ulaşamamışlar. Ölçüsüz ve hesapsızca verilen teşvikler nedeniyle, yüzlerce zeytinyağı sıkım tesisi kurulmuş ve bunlar verimsiz işletmeler olarak faaliyetini sürdürmeye çalışıyor. Uzman olan, olmayan çok sayıda kişinin sektörde faaliyet göstermesi, rekabet koşullarını ağırlaştırmış. Onca yılın bilgi birikimine ve tecrübesine rağmen, hasattan işleme tesislerine gelinceye kadar, hasatta ve taşımada sorunlar yaşıyorlar ve kötü hasat ve taşıma nedeniyle kalite sorunlarını önleyemiyorlarmış.

Gemlik’te bir kez daha gördük ki; en iyi tür, iklim koşullarına en uygun türdür. Zeytin’i her şekilde değerlendirmek yerine, salamura, yeşil yada yağcılıkta uzmanlaşmak gerekir.

Görünen o ki, çukurova çiftçisi bölgesine uygun ideal zeytin türünü bulamamış. Gemlik türü zeytinciliğe devam ettiği sürece bir o yana, bir bu yana savrulması devam edecektir.

Yorum yapın

7 + 1 =