Hiç kuşku yok ki; son yıllarda tarımın parlayan yıldızları Mersin, Adana, Antalya ve Hatay’dır. Bu kentler hiç soluk almadan üretiyorlar. Sadece üretmekle kalmıyor, ihracat da yapıyorlar. Üreticiden aldıkları her ürünü dünyanın bir çok yerine gönderiyorlar. Dünya gıda ve tarım pazarının en önemli aktörleri olmayı hak ediyorlar.
Ama son günlerde bu kentlerde sorun var. Üretilenleri ihraç edenler iflas ediyor. Hem de birbiri ardına.. iskambil kağıdı gibi.. Önce birbirlerini, sonra üreticiyi yok ediyorlar. Fark etmesi gerekenleri uyarıyoruz. İşin boyutu tahmin edilenlerin bile çok ötesinde.. Tarımdan imdat çığlıkları geliyor.
Gazetelerde sıkça görebilirsiniz.. Rusya’ya ihracat yapan firmalar kan ağlıyor. Rublenin değeri yüzde 60 oranında düştü. Rusya’ya mal satan ihracatçının tahsil edeceği paralar dolar bazında yüzde 50 değer kaybetti..
Sorunu böyle algılamak, sorunları halı altına süpürmektir. Onca firmanın iflas etmesinin tek sebebi Rusya’da rublenin değer kaybı değildir. İflaslardaki asıl sorun ülkemiz pazarlama sistemindeki hatalardır. Doğru dürüst bir pazarlama politikası oluşturamadığımız için ürettiklerimizi değerlendiremiyor, ürünlerimize katma değer yaratamıyoruz. Sadece ürün gönderebildiğimiz her ülkenin tüketicisinin sofrasına ucuz ürün sunuyoruz.
Nasıl oluyor? Anlatalım..
Çiftçi üretir, ama sistem ve toprak yapısı onlara ürettiklerini ihraç edebilme imkanı vermez. Bu nedenle çiftçi bekler ki; ürettiklerini birileri satın alsın ve ihracatını yapsın. Satılan malın parası dönünce, kendi parası ödensin.
Çiftçinin kendi ürettiğini pazarlayabileceği, ihraç edebileceği bir sistem kurulamayınca, boşluk birileri tarafından hemen oldurulur. Kimdir sistemi dolduranlar? Sayıları binleri, hatta onbinleri bulan pazarcı, tüccar, ihracatçıdır.
Bunların bir bölümü cebinde bir miktar para olan, bununla mal alıp-satıp para kazanmaya çalışan, vergi mükellefi bile olmayan, para kazanırsa borcunu ödeyen, kazanamazsa ortadan kaybolan alıcılardır. Bunları daha önceki yazılarımızda irdelediğimiz için bir kez daha bunlardan bahsetmeyeceğiz. Bu yazımızın asıl konusu ihracatçılardır.
Bölgemiz ihracatçıları, Antalya’dan Hatay’a kadar olan Tarım Havzalarındaki ürünleri üreticiden satın alan, fabrikalarında işleyen ve paketlenmiş ürünlerini ihraç eden kişilerdir. Bu nedenle, ihracatçıların tesislerine “Packing Hause” yada “Paketleme Tesisi” denir. Bölgemizde yüzlerce, binlerce irili ufaklı paketleme tesisi vardır.
Paketleme tesisleri olan ihracatçılar ürünleri alırken piyasa koşullarına uygun davranmaya özen gösterirler. Arz ve talep dengesini gözetirler. Ancak piyasada bulunan ve kayıt dışı olan çok sayıda aktör bu sektörde adeta cirit attığı ve piyasa dengesini gözetmeden fiyat verdikleri için sağlıklı bir piyasa fiyatı oluşmaz. Gereksiz ve aşırı bir rekabet bu sektörü derinden etkilediğinden, ihracatçının da bundan etkilenmemesi imkansızdır. İhracatçı da işletmesinin çarklarını döndürebilmek, tesislerini çalıştırabilmek için aşırı rekabet ortamında fiyatlar nasıl olursa olsun, alımını yapar ve paketleme tesisinde ihracat için hazırlar ve paketlenmiş ürünü yurt dışına gönderir.
İşte asıl piyasa orada oluşur. Günün koşullarına göre, o ürünün fiyatı neyse, ürün o fiyata satılır, ihracatçı parasını ruble üzerinde alır. Parasını Dolar’a çevirdiği ve Türkiye’ye getirdiği zaman kar’ını ve zararını görür. Ruble Dolar karşısında değer kaybetmişse ve ihracatçı Türkiye’de malı gerçek değerinin üzerinde almışsa bu onun kar zarar hanesine zarar olarak yazar. Zarar tahammül edilebilecek orandaysa, bir sonraki yıl telafi amaçlanır, değilse sonuç iflastır.
İflas ve borcun ödenmemesi, alım-satım yapılan işletmeleri ve alım yapılan üreticileri de etkiler ki, bu çeklerin arka arkasına patlaması, mal bedellerini ödenmemesi anlamına gelir. İflas domino taşı etkisi gösterir ve pek çok tarımsal işletme bir biri ardına devrilir.
Ama asıl sorun ihracat politikasıdır. Türk ihracatçının yurt dışındaki tek rakibi de yine Türk İhracatçısıdır. Tıpkı mal alırken Türkiye’de olduğu gibi, Yurt Dışında da birbirleri ile kıyasıya rekabet ederler. Birbirlerinin pazarlarını zorlarlar. Onun için Ruble değer kaybetse de, ürün para etmese de her zaman Türk ihracatçısı iflas eder.
Ama bilinmesi gereken, asıl iflas edenin Türk Tarımı olduğudur.
