Türkiye’ye olan yakınlığı, güçlü ekonomisi ve 147 Milyona dayanan nüfusu nedeniyle bizim için çok önemli ve vazgeçemeyeceğimiz bir pazardır Rusya. Türk girişimcilerin, ihracatçıların ve iş adamlarının üstün çabaları, bu pazarın her geçen gün bizim lehimize büyümesi gibi bir sonuç doğurmuştur.
Ancak tüm bunlar sorunların olmadığını da göstermez. Ürettiklerimiz tarım ürünü olduğu ve taze tüketilmesi gerektiği için ürettiklerimizi Rusya pazarına kadar ulaştırmak ve oradan da çok geniş bir ülkenin en ücra köşesine kadar dağıtmak ve tüketiciye tazeliğini koruyacak şekilde ulaştırmak çok önemlidir.
Rusya bürokrasisi hantaldır. Ülke ekonomisinin önemli bir bölümüne kayıt dışılık hakimdir. Pazar sisteminde yapısal sorunlar vardır. Bu nedenle, Türk ihracatçısının bu ülkedeki Pazar payını artırması başarıdır.
Başlık tarım ürünleri olmakla birlikte, sattıklarımız genellikle meyve ve sebzedir. Bu nedenle, tarım ürünlerinden anlaşılması gereken de bunlar olmalıdır.
Bu ürünler nasıl satılır, şimdi de onu anlatalım.
Rusya ya ihracat yapan, ihracat şirketleri Rusya Pazarına birkaç türlü girebilir.. Bunlardan ilki belirli marketlerle anlaşma yapan firmalardır ki, sayıları çok azdır. Bu marketlerin ihtiyaçları Türk girişimciler tarafından Türkiye Pazarından tedarik edilir ve işlenip, ambalajlandıktan sonra Rusya da bulunan marketlere kadar ulaştırılır.
Diğer bir yöntem, Rusya’da belirli şehirlerde bulunan hallerde malları tüketmektir. Tıpkı Türkiye halleri gibi, Türkiye’den giden sebze ve meyveler bu hallere ulaştırılır ve günün piyasa fiyatlarına göre satışa sunulur. Ancak Rusya gibi büyük bir ülkede, dağıtım ağı Rus vatandaşları tarafından kurulduğundan, Türk ihracatçısının bu pazarları zorlaması çok zordur.
Diğer ve asıl yöntem ise Novorossisk, Gelendzhık, Tuapse Limanlarında kiralanan depolarda ürünlerin satışa sunulmasıdır. Türk ihracatçıları tarafından bu yöntem tercih edildiği ve satışlarda genellikle bu usulle yapıldığı için bu yazının konusu bu satış yöntemi olacaktır.
Türkiye’de işlenen ve Tırlara yüklenen sebze ve Meyve Samsun Limanından gümrük işlemleri tamamlandıktan sonra RO RO veya kargo gemileri ile Novorossisk, Gelendzhık, Tuapse Limanlarından birisine gönderilir. Bu Limanlarda bulunan çok sayıda depo genellikle Türkiye’li ihracatçı tarafından kiralanmıştır ve Türkiye’den gemilerle gelen tırlar bu depolara giriş yaparlar.
Rus vatandaşı alıcıların önemli bir bölümü, Azeri, Dağıstan ve Gürcü kökenlidir. Türk ihracatçı tarafından tanınan bu alıcılar Rusya’nın hemen hemen her yerinde dağıtım ağı kurmuş, pazarlar oluşturmuştur. Bu nedenle, Türk ihracatçı beğense de, beğenmese de, Rusya pazarına girdirdiğinde mallarını bu kişilere vermek zorundadır.
Türk ihracatçısının sebze ve meyveyi Rusya pazarına kadar götürüp, Rus dağıtıcıya satması ve teslimi ile satış tamamlanmış ve sorun bitmiş olmaz.
Türk piyasası ve Rus piyasalarında fiyatları etkileyen faktörler farklılık arz eder. Her iki piyasanın birbiri ile hiçbir benzer yanı bulunmaz. Türkiye de fiyatlar yükselirken, Rusya’da düşebilir. Türkiye de yüksek fiyattan alınan sebze ve meyve Rusya da düşük fiyattan satılabilir ki, bu durum ihracatçının hesabına zarar yazar.
Satışlar genellikle on günlük yada bir aylık vadelerle ve Rus para birimi ruble üzerinde yapılır. Bu satış sırasında çek yada senet alınmaz. Herhangi bir sözleşme yapılmaz. Alıcılar tarafından mal satıldığında, belirtilen sürenin sonunda Türk İhracatçının banka hesaplarına ve ruble olarak yatırılır.
Rusya ekonomisinin güçlü, parasının ise değerli olması nedeniyle 2014 yılına kadar Ruble üzerinden yapılan satışlarda hiçbir sorun yaşanmamıştır. Bu yıl Rusya ekonomisinde yaşanılan sıkıntılar rublenin yüzde elliye yakın değer kaybetmesi ile sonuçlanmıştır. Bundan Türk İhracatçısı da etkilenmiş ve her sattıkları mal için dolar bazında yüzde elliye yakın zarar etmişlerdir.
Diğer bir sorun ise Rusya Pazar alıcısı Azeri, Dağıstan’lı yada Gürcü alıcılara yapılan satışların içerdiği yüksek risktir. Gönderilen sebze yada meyvenin iyi Pazar fiyatı bulmaması, malın bozulması yada nakil yapan aracın kaza yapması gibi sorunlar hep Türk satıcı ihracatçının hesabına zarar olarak yazılır. Bu nedenle, her ihracatçının sezon sonunda, Rus alıcılarda birkaç yüz bin dolar alacağı kalır ki bu paranın tahsili için gidilebilecek bir yasa yolu da bulunmamaktadır.
Bu nedenle, Rusya pazarı büyük, ancak bir o kadar da zorludur.
