13.01.2011 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 1530. Md. 5.bendinde, çiftçi için yapılmış bir düzenleme görünce hemen çiftçimiz için inceledik.
Kimlerin tarım üreticisi sayılacağı 5200 Sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanununda tanımlanmıştır. Buna göre tarım üreticisi; her türlü bitkisel ve hayvansal ürünler ile avcılık ve yetiştiricilik yoluyla su ürünleri üretimi yapanlar olarak tanımlanmıştır.
Türk Ticaret Kanununda ise; bu tanımlama “tarımsal üretici, hayvansal üretici” gibi anlamsız bir kategoriye ayrılmış. Kanun üreticiyi, tarımsal ve hayvansal üretici olarak ikiyi ayırdığına göre, avcılık ve yetiştiricilik yoluyla su ürünleri üretimi yapanlarında bu kategorilerde değerlendirip değerlendirilemeyeceğini tartışmalı hale getirmiştir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, tarım üreticileri lehine olacak düzenlemeyi 1530. Md. 5.bendinde yapmış. Bu düzenleme ile küçük-orta ölçekli tarım üreticilerinin, büyük ölçekli işletmelere karşı korunması amaçlanmıştır.
Nedir bu korumacı düzenleme ?
Türk Ticaret Kanunu 1530.md.si genel anlamda; ticari hükümlerle yasaklanmış işlemler ile mal ve hizmet tedarikinde geç ödemenin sonuçlarını düzenlemiştir. (5) bent kısaca; sözleşmede öngörülen ödeme süresinin belirlenmesi ile ilgilidir. Kanun uyarınca sözleşme ile belirlenebilecek ödeme süresi en fazla 60 gündür. Kanun aynı madde ile küçük yada orta ölçekli KOBİ veya tarımsal yada hayvansal üreticiler için bir istisna oluşturmuş ve borçlunun büyük ölçekli işletme sıfatı taşıdığı hallerde, ödeme süresinin 60 günü aşamayacağını belirtmiştir.
Bu şu anlama gelmektedir.
Küçük yada orta ölçekli tarım üreticisi ürününü büyük ölçekli işletmeye satmışsa, büyük ölçekli işletme ile sözleşmede öngörülen ödeme süresini, faturanın veya eş değer ödeme talebinin veya mal veya hizmetin alındığı veya mal veya hizmetin gözden geçirme ve kabul usulünün tamamlandığı tarihten itibaren en fazla altmış gün olarak belirleyebilir. Bu sürenin yasaya aykırı olarak uzatılması mümkün değildir. Ödeme süreleri yasaya aykırı biçimde altmış günden fazla belirlenmişse, tarım üreticisi bu sürenin altmış güne çekilmesini isteyebilir.
Burada asıl anlaşılması gereken, tarım üreticisinin ürününü satın alan borçlunun büyük ölçekli işletme olmasıdır.
O halde büyük ölçekli işletme nedir?
Mevzuatımızda, büyük ölçekli işletme tanımlaması bulunmamaktadır. 04.11.2012 tarih ve 790 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik ile küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri çalıştırdıkları personel sayısına ve yıllık net satış hasılatına göre bir ayırıma tabi tutmuştur.
Son yapılan revize çalışmasından sonra 250 personel çalıştıran ve yıllık mali bilanço toplamı ise 40 milyon TL.yi geçmeyen işletmeler orta ölçekli işletme olarak kabul edilmiştir. Bunun üstündekiler ise büyük ölçekli işletmedir.
Küçük yada orta ölçekli tarım üreticisi, 250 ve üstü personel çalıştıran ve yıllık mali bilançosu 40 Milyon TL.yi geçen işletmelere ürün satmışsa, sattığı ürün için ödeme süresinin en fazla 60 gün olmasını talep edecektir.
